ohooo herkes biraz haklı
Resimleri görebilmek için üye olmalısınız.
Üye Ol veya Giriş YapŞİmdi arkadaşlar, çarpılma hissi oluşması için vicudumuzdan bir miktar akım geçmesi gereklidir (ki Erhan korsan bu akımın miktarlarına göre neler hissedileceğini yazmış). Peki o zaman niye kafamız karışıyor ?
Çünkü meslekten olmayan insanların en çok bildikleri elektrik büyüklükleri gerilimdir de ondan (bir de güç var ama şimdilik o konu dışı)
Gerilimi fizik derslerinden de hatırlarsınız, iki uç arasındaki potansiyel farkıdır, birimi volt'tur. Ama bu potansiyel farkı durduğu yerde hiç bir işe yaramaz. Şöyle düşünelim. Deniz seviyesinde bir gölümüz var. Bir de bundan (atıyorum) 2 metre yüksekte bir gölümüz daha var ama aralarında bir bağlantı yok. İki göl arasında bir potansiyel farkı var mı? Var. Peki bu potansiyel farkı bi işe yarıyor mu? Yaramıyor. İşe yaratmak (daha doğrusu bundan bir iş elde etmek için) ne yapabiliriz? Mesela ikisini bir kanalla birleştirip araya bir değirmen kurarsak yukarıdaki gölün suyu aşağıya doğru akar yani bir "akım" oluşur, bu akım da üzerine kurduğumuz değirmeni döndürür vs vs.
Yukarıdaki örnekte iki göl arasındaki seviye farkı (potansiyel farkı) 2 metre iken bunları bir kanalla birleştirdiğimizde su belli bir hızla akar dimi?. Peki iki göl arasındaki seviye farkını 200 metreye çıkartırsak ve aynı genişlikte bir kanalla bunları birbirine bağlasak ne olur? Su çooook daha hızlı akmaya başlar öyle değilmi?
Pekii bu kadar laf salatasından sonra gelelim sadede.
İsterseniz önce terminolojide anlaşalım
Resimleri görebilmek için üye olmalısınız.
Üye Ol veya Giriş Yap1- İki uç arasındaki potansiyel farkına gerilim diyoruz. Birimi de Volt.
2- Elektrikten bir iş elde etmek üzere bu iki uç arasına bağladığımız (motor, elektrik sobası, lamba vs) gibi şeylere "alıcı" veya "yük" diyoruz.
3- Uçlarında potansiyel farkı bulunun iki tele bağlanmış bir alıcının içinden geçen şeye "akım" diyoruz. Birimine de Amper.
4- Alıcının elektriğe karşı oluşturduğu zorluğa da "direnç" diyoruz. Birimine de Ohm.
bir de en basitinden şöyle birkaç formülü bilmekte fayda var:
U=I*R Burada:
U: Potansiyel farkı (Volt)
I: Akım şiddeti (Amper)
R: Direnç (Ohm)
Hemen Erhan korsanın yazdıklarından bir insanın çarpılması için gerekli akım şiddetine bakalım. 1-5 mA (0.001-0.005A) Titreşim hissi olarak verilmiş. Ok. bu bilgi elde var 1.
Şöyle bir senaryo yazalım: Bir insanın bir eli potansiyel farkı yaratan tellerden birinde, diğer eli de diğer telde olsun. Yani alıcı olarak soba, lamba vs yerine bir insan olmuş olacak.
Ahmet korsan da insanın direncini 14-20Kohm (14000-20000Ohm) olarak vermiş. Bu değer insanın neresinden ölçüldüğüne ve ölçüm noktalarının birbirine olan uzaklığına, ayrıca insandan insana değiştiği gibi, aynı insanın ıslak-terli-kuru olmasına göre de değişir aslında. Kuru bir insanın iki eli arasındaki direnci ben genellikle 50-100KOhm civarı olarak ölçtüğümü hatırlıyorum. Hadi bunu da 50KOhm (50000 Ohm) olarak alalım. Bu da elimizdeki ikinci veri olsun.
Formülümüz nasıldı? U=I*R. Elimizde neler var? Akım şiddetini biliyoruz. Çarpılıyor olarak hissedebilmemiz için 0.001 ila 0.005 A akım geçmesi lazım. Vücut direncimizi de biliyoruz (50000 Ohm). Peki formüle göre 50000Ohm'luk direnci olan vücudumuzdan (hadi en azını hesaplayalım) 0.001 A akım geçebilmesi için iki elimiz arasındaki potansiyel farkı ne olmalıdır? U= 0.001*50000=50 V! Peki çarpılmayı biraz daha fazla hissetmemiz için mesele ne olmalı derseniz:U=0.005*50000=250V !.
Bu sebepledir ki, elektrikte 42 V'tan yukarısı insan için tehlikeli olarak tanımlanır. Fakat bu genel bir tanımlamadır ve unutulmamalıdır ki, özellikle yazın terli vücudun direnci, terin tuzlu ve iletken olması sebebiyle çok aşağılara düşer.
Bir keresinde yazın 50 derece sıcakta su gibi terlemişken 12V aküden çarpılmışlığım vardır mesela. Hadi bu durumu da tersten hesaplayalım. Kutup başlarını iki elimle tuttuğumda çok hafif bir çarpılma hissi yaşamıştım. Demek ki 1mA filan geçmiş üzerimden. Akü gerilimini de 12V olarak alırsak, vücut direncim: R=U/I formülünden R=12/0.001= 12000 yani 12KOhm'a kadar düşmüş. Demek ki iki elimle değil de bir elim ve vücudumun o elime yakın bir yeri arasından çarpılsam, mesafe daha kısa olduğu için vücut direncim daha da düşük olacak ve çarpılmayı biraz daha fazla hiddedecektim.
Üff çenem düştü
Haa tüm bu yazdıklarıma karşın, ırgattan dolayı ortaya çıkan çarpılmanın Akü geriliminden kaynaklandığını zannetmiyorum. Bi sigara içeyim onu da anlatmaya çalışırım.
