Topraklama konusu bir süredir ilgi alanı oldu benim için. Özetlemeye çalışayım. Katkı ve düzeltmelere açık
Resimleri görebilmek için üye olmalısınız.
Üye Ol veya Giriş Yap Bu konu aslında halâ ISO ve ABYC gibi otoriteler arasında bile tartışma konusu; gerçi ortak bir noktaya geldiler gibi (daha doğrusu ISO ABYC'ye yanaştı). Detaylara girince doğrusu çetrefilleşiyor; ama kurallar ve yapılacaklar basit. Şöyle yapın, böyle yapın diye otomatiğe bağlamak yerine önce konuyu özetleyeyim:
Teknede topraklama dediğimiz mesele temelde altı kalemden oluşuyor:
1. DC ortak negatifin motor bloğuna bağlı olması sebebiyle teknenin temel topraklama altyapısı haline gelmesi (detay mı bilmiyorum ama önemli: eğer motor bloğu ile şanzuman-şaft arasında elektriki iletkenliği olmayan bir malzeme varsa iki seçenek var: (a) şanzuman-şaft her neyse kablo ile onları da motor bloğuna elektriki olarak bağlamak ya da (b) motor bloğundan elektriki olarak ayrı kalan şanzuman-şaftı aşağıda 6ncı paragarfat yazdığım "bonding" topraklamasına bağlamak... genelde (a) seçeneği uygulanıyor).
2. Sahil AC topraklama
3. AC cihazların metal şasilerinin/gövdelerinin topraklanması
4. Yıldrım topraklaması
5. RF (radyo, vhf, ais) topraklaması
6. Suya değen metal aksam topraklaması (bonding)
Tersten gidelim:
6. Suya değen motor ve ona bağlı şaft-pervane dışında ne var? Su giriş çıkış vanalarının bağlı olduğu kovanlar ve baş pervane. Fiber teknelerde kovanlar elektriki olarak izole olduğu için bunların gövdelerinin topraklanmasına gerek yok. Hele şimdi bir de plastikleri çıktı. Ama baş pervanenin uskurunun, gövdesinin vs topraklanması şart. Bir çok baş pervane asamblesinin topraklama ucu var, oradan yapılır.
5. RF topraklama artık kolayladı, çünkü antenlerde kullanılan co-aksiyal kabloların içindeki örgü bu işin çoğunu halletti. Mesele anten kablosunun girişinde bu örgü cihaza şasi yaptığı için radyo ve bilhassa VHF gövdelerinin topraklama kablosunu ihmal etmemek lazım.
4. Yıldırım topraklaması yelkenli teknelerde direğin doğrudan salmaya bağlandığı 4/0 kalınlığında bir kablo ile hallediliyor. Motor yatlarda nasıl bilmiyorum.
1. DC ortak negatifin motor bloğuna bağlanması - yukarıda yazdığım gibi suya giden ana topraklama hattı esasen bu.
Şimdi zurnanın zırt dediği yer AC topraklamaya geldim.
2. Sahil AC topraklama: Yukarıdaki soru esasen buradan geldi. Sahil elektriğine bağlı olduğumuzda marina ya da iskelenin elektrik sistemindeki toprak hattına da bağlanıyoruz. Dolayısıyla teknede kullandığımız 220 VAC cihazlar da bu toprak hattına bağlanmış oluyor. Kulandığımız sahil elektrik fişleri ve iskeledeki prizler geçme pim şeklinde olduğu için bunun çok güvenli bir bağlantı olmadığını bilmek lazım. Zaten iskeledeki fişlere bakarsanız çoğunun özellikle toprak bağlantılarının kararmış olduğunu göreceksiniz. Her neyse... Burada çıkan sorun şu ki, iskelede sahil elektriğine bağlı olan teknelerin tümü bu topraklama hattı üzerinden birbirlerine de elektiriki olarak bağlanmış oluyorlar. Tuzlu su üzerindeki bu tekneler suyun altındaki metal aksamları üzerinden de devreyi tamamlamış oluyorlar ve bu şekilde galvanik korozyon başlıyor. Hele yakınlarınızda metal gövde bir tekne varsa durum daha ciddi. O bakımdan bu devreyi kesecek, ama teknede 220 VAC devresinde kaçak olduğunda topraklama hattının çalışması sağlayacak cihaz bir galvaniz izolatör. Sahil elektriğinin tekneye girdiği yerin hemen arkasında, daha doğrusu tekneye giren 220 VAC kablosu henüz Kaçak Akım Koruma Şalteri ve otomatik sigortaya girmeden takılan bu cihaz galvanik korozyona sebep olan akıma izin vermiyor. Piyasada farklı çeşitlri var, standarta göre "fail-safe" sertifikası olan cihazları kullanın, galvanik izolasyon kısmında bri arıza olsa bile, topraklama fonksiyonu devam etsin.
2. AC cihazların gövde - şasi topraklaması: Sahile bağlı olduğumuzda içerideki cihazların gövde topraklaması doğru düzgün olsa da, sahile bağlı olunmadığında ürettiğimiz 220 volt için bir topraklamaya ihtiyaç var. Bunlar redresör, invertör başta olmak üzere metal gövdeli ne varsa... eğer o tip ise buzdolabı vs. Bunların hepsinin gövdelerinde topraklama bağlantıları var. Kural şu, sahil elektriği ile çalışan cihazların metal gövdelerine bağlanacak topraklama kablosunun kesiti standart 2.5 mm2 olabilir, ama DC sistemden beslenen cihazların (invertör başta olmak üzere) metal gövdelerinin topraklanmasında cihazı besleyen DC kablo kesitinin en az bir alt kesitine izin verilir. Örneğin invertörü 50mm2 kablo ile besliyorsak, topraklaması en az 35mm2 olmalıdır, daha düşük kesit olmaz. Tabi şeytan detayda... Karaköy invertörü kullanıyorsak üzerinde belki gövde topraklama terminali vardır, o da metrik-4 civatadır, elimizde 35 mm2 kablo ile bakar kalırız
Resimleri görebilmek için üye olmalısınız.
Üye Ol veya Giriş YapŞimdi resmi toparlayayım - aşağıya şemasına da koyacağım:
1. Teknede bir DC ortak negatif barası var ve bu bara motor bloğuna da bağlı
2. Teknede bir topraklama barası var ve buna yukarıdaki numaralandırma ile 3, 5 ve 6 no.lu topraklamalar bağlı
3. Standarta göre sahilden gelen topraklama kablosu da buraya ayrıca bağlı
Amma uzattık... Öner Uslu'nun sorusuna cevap versene kardeşim
Soru: "Elektrik açık olmasa da marinada bağlıyken sahil besleme kablosunun takılı kalması teknedeki elektriğin topraklanmasına ve dolayısıyla hem metal aksamın hem de tutyaların korunmasına katkı sağlayabilir mi?"
Cevap: Kesinlikle yanlış. Elektriğin teknede açık olup olmaması toprak hattını kesmez ve bu şekilde tekneniz çevre teknelerle iskelenin ortak toprak hattından samimi bir arkadaşlık kurar, bunun bedeli erken eriyen tutyalar ve korozyon olan su altı metal aksam olarak geri döner. Sürekli sahile bağlı kalmak zorunluluğu varsa galvaniz izolatör kullanın, ya da sadece gerekli olduğu zamanlarda sahile bağlanıp, işiniz bitince sahil elektriğini ayırın.
Bağlantıları görebilmek için üye olmalısınız.
Üye Ol veya Giriş Yap Selametle
